Her bebeveyn çocuğunun tutarlı davranışlar sergilemesini ister. Yanlış davranışlardan uzak durarak gösterdiği yoldan ilerlemesini bekler. Fakat çocuklar bazen aileleri ne kadar uğraşırsa uğraşsın tutarsız davranmaya devam ederler. Bu aşamada bebeveynlerin gösterdiği tutum ve tutumda süreklilik büyük rol oynar.
Peki bebeveynlikte tutarlılık neden önemli? Bu durumun etkileri nelerdir diyorsanız, konumuzu başlıklar altında inceleyelim.
Tutarlı Bebeveyn Misiniz?
Çocuklar dünyayı ailesiyle tanımaya başlar. Bebeveynlerinden gördüğü davranışları ve tutumları izler ve benimser. İlk olarak kendi içinizde tutarlı olmaya özen göstermelisiniz.
Çocuğunuz kelimelerinizden çok yaptıklarınıza bakarlar. Ona telefonla geçirdiği fazla zaman için uyarıda bulunup kendiniz fazla zaman geçiriyorsanız, istediğiniz mesajı çocuğunuza iletemeyebilirsiniz. Dediklerinizin davranışlarınızla uyuşmasına önem vermelisiniz.
Ayrıca bugün doğru bulduğunuza yarın yanlış diyorsanız da çocuğunuzun tutarsız davranışlarını sürdürmesine sebep olabilirsiniz. Davranışlarınızda ve tepkilerinizde sürekliliği korumaya çalışmalısınız. Bu davranışlarınız, çocuğunuzda kontrol duygusunu var eder.
Kontrol duygusu oluşan çocuklar iyinin ve kötünün, doğrunun ve yanlışın farkını öğrenip ona göre karar verebilir.
Olaylara verdiğiniz tepkiler bebeveyn olarak birbirinizden farklıysa çocuğunuz nasıl davranacağını öğrenemeyebilir. Yani anne ve baba olarak da tutarlı olmaya çalışmalısınız.
Çocuğunuz arkadaşına zarar verdiğinde anne ve baba olarak farklı tepkiler veriyorsanız, çocuğunuz doğru olanı bulmakta zorlanabilir.
Birinizin doğrulayıp birinizin yanlış bulduğu bir davranışta çocuk benmerkezci tutumundan yana işine geleni seçecektir. Fakat tutarlı davranıp, çocuğuna nasıl davranması gerektiğini öğreten bebeveynler, çocuklarının benmerkezci yapısının önüne geçmelerine yardımcı olacaktır.
Çocuğunuzun Davranışlarına Nasıl Dönüt Veriyorsunuz?
Fiziksel ve Psikolojik Şiddetten Kaçının
Çocuğunuz olumsuz bir davranış ve tutum sergilediğinde ona verdiğiniz tepkilere dikkat etmelisiniz. Davranışlarını düzeltmesi için verdiğiniz cezaların etkisini düşünmelisiniz ve bu yönde davranmamalısınız.
Fiziksel cezalar, hakaretler, tehditler çocuğunuzu ve aranızdaki ilişkiyi olumsuz etkileyecektir. Oldukça hassas olmalısınız. Korkutmanız da bir şiddet türüdür. Şiddetin her türlüsünden uzak durmalısınız.
Ödül ve Ceza Sistemini Benimseyin
Ceza bahsettiğimiz gibi çocuğa olumsuz yaptırımlardan kaçınarak sevdiği nesnelerden, aktivitelerden yoksun bırakarak şekilleniyor. Yani ona bağırmanız, şiddet uygulamanız değil, o gün telefondan mahrum bırakmanız gibi.
Ama asıl olan ödül sistemidir. Bu sisteme olumlu pekiştirme denir. Ailesinden sadece olumsuz davranışlarında dönüt almayan çocuk daha güvende büyüyecektir.
Yaptığı iyi davranışlarda da ödüllendirme görmesi, davranışlarını pekiştirip, tutarlılık sağlatacaktır.
Sık sık cezaya yönelmeniz çocuğunuzu suçluluk duygusunda büyütür. Yaptıklarının sonucunda sadece olumsuzluklardan yana tepki alması kendisini hep eksik hissettirecektir.
Çocuk iyi olanı ceza almamak için yapmaya başlayacaktır. Bunun yerine o davranışları doğru olduğu için yapması gerektiğini kavraması gerekir. Yani çocuğunuza ‘’Ben ne yaparsam cezadan kurtulurum? ‘’ yerine ‘’Hangi davranış doğru? Doğru olan davranışı seçeyim.’’ demeyi öğretmeye çalışmalısınız. Bu sistemde tutarlı ve zamanında tutum sergilemeniz çocuğunuzun daha sağlıklı davranışlar göstermesinde katkı sağlayacaktır.
Hedefe Yönelik Davranış Eğitimine Yönelin
Çocuğunuzla bu sisteme başladığınızda, birlikte bir çizelge oluşturabilirsiniz. Değişim beklediğiniz doğru olmayan davranışları listeleyebilirsiniz. Örneğin ‘’ arkadaşının oyuncaklarını izinsiz alıyor, kardeşine kötü söz kullanıyor, yemekten önce ellerini yıkamıyor.’’ Bu şekilde oluşturduğunuz listeyi her gün çocuğunuzla takip ederek davranışlarının yanına artı ve eksi ekleyebilirsiniz.
Haftanın sonuna geldiğinizde artıları daha çoksa çocuğunuzu ödüllendirebilirsiniz. Bu ödüller çocuğunuzun olumlu davranışlarını pekiştirmede iyi bir rol oynayacaktır.
Sürdürdüğünüz bu liste düzeni tutarlılık ve karalılık gösterdiğinde doğru davranışların sürekliliğini göreceksinizdir.
Diğer Kardeşlerle Aranızdaki İletişime Özen Gösterin
Bir çocuğunuzda kızdığınız bir şeye diğerinde ses çıkartmıyorsanız kardeşler arasında haksızlık yaşanmış olur.
Aralarında sağlayamadığınız adalet çocuklarınızın kendi arasında ve sizin aranızda kötü iletişime sebep olur. Ayrımcılık yapmayarak adil olmaya özen göstermelisiniz.
Bu bir tek cezalandırma için değil ödül sistemi için de geçerlidir. Örneğin bir çocuğunuz olumlu bir davranış sergileyerek ödülü hak ettiğinde, siz bütün çocuklarınızı ödüllendirdiğinizde onlar durumu fark edemeyecektir.
Ödül almayı hak eden çocuğunuz yaptığı iyi davranışın diğerlerinden farkını anlayamaz. ‘’Ben bu ödülü kazanmak için uğraştım ama kardeşlerim bir şey yapmadı.
Benim davranışımın farkı ne?’’ diye düşünmeye başlar. Diğer çocuklarınız da ‘’zaten yapıp yapmasam da ödülle sonuç buluyorum’’ diyerek davranışlarını çıkarına göre sürdürmeye devam edebilir. Bu tutumla olumlu davranışlarını pekiştirememiş olursunuz.
Bunları uygularken adil tutum sergilemeniz çocuğunuzun hak ve adalet duygusunu da geliştirecektir. Onlarla açık iletişim kurmanız, hangi davranışlarının sonucunda hangi davranışlarla karşılaşacağını söylemeniz daha sağlıklı bir yol olacaktır.
Çocuğunuzdan tutarlı davranış beklerken siz de sisteminizde tutarlı ve sürekli tutum göstermeye özen göstermelisiniz. Bir iki kez bunu yaptığınızda çocuklarınızın davranışları yeterli şekilde pekişmeyecektir.
Çocuğunuz nasıl davranışlara ve özeliklere sahip olursa olsun evladınız olduğunu ve bir insan olduğunu unutmamalısınız.
Onun da kendisine dair güveni, saygısı, hak ve adalet duyguları vardır. Çocuğunuza verdiğiniz cezaların onda bırakabileceği olumsuz etkileri düşünüp, kaçınmaya önem vermelisiniz.
Cezalardan çok ödüllerin önemli olduğunu, olumlu sonuçların en sağlıklı pekiştireç olduğunu bilmelisiniz. Açık ve sağlıklı iletişimin her zaman en doğru yol olduğunu, çocukların en büyük öğretmenlerinin de aileleri olduğunu göz önünde bulundurmalısınız.
Beklediğiniz değişime kendinizden başlayarak çocuklarınıza örnek olmalısınız. Ayrıca çocuğunuzdan beklentilerinizde de onun bir çocuk olduğunu, neyi yapıp yapamayacağını ayırt etmelisiniz. Eğer üstesinden gelemeyeceğiniz durumlarla karşılaşıyorsanız, alanında uzman kişilerden destek almaktan kaçınmamalısınız.
Çocuklarımız hayat yolculuklarında deneye yanıla ders çıkartacaklardır. Önemli olan ona doğru yolu gösteren pusulaya, ailesinin desteğine sahip olmasıdır.
Psikolog Hanife Erdoğdu – İçerik Editörü
https://www.instagram.com/psikologhanife/
“İkiz Bebeklere Sahip Anne Psikolojisi” Konulu yazımızı incelemek için aşağıdaki bağlantıya tıklayın.
İkiz Bebeklere Sahip Anne Psikolojisi: https://www.bebek.com/ikiz-bebeklere-sahip-anne-psikolojisi/
Aklınıza takılanları yorum olarak iletebilirsiniz.
Sevgiler.
