Minik yavrunuz, dünyaya gözlerini açtıktan sonraki ilk üç ay boyunca sadece temel ihtiyaçlarının giderilmesine gereksinim duyar ve karnını doyurmak, altını temizlemek, uyutmak gibi işleri kimin gerçekleştirdiğinin onun için herhangi bir önemi olmaz. Ancak üç aydan sonra çevresinin ve yakınındaki insanların farkına varmaya başlayarak tanıdığı simalara gerçek tepkiler verir.
Bebekler için öncelikle en çok vakit geçirdikleri anne ve babaları ardından gün içerisinde görmeye alışık oldukları yakınlar veya varsa bebeğe bakan kişiler tanıdık gelir. Onun alışık olduğu yüzler olduğu için bebeğiniz genellikle bu kişilere karşı rahat ve güvenlidir.
Ancak bazen bebeklerde yabancılama denilen durum görülür ve bebeğiniz ilk defa karşılaştığı veya aslında önceden tanıdığı bir kişiden bile korkmaya başlayabilir. Peki yabancılık duygusu bebeklerde nasıl gelişir, nedenleri nelerdir ve nasıl üstesinden gelinebilir?
Yabancılama Nedir?
Bebeğinizin ilk defa gördüğü veya sık sık görmediği bir kişiye karşı hassasiyet ve ağlama, korkma, çekinme gibi duygular ile tepki göstermesine ‘yabancılama’ adı verilmektedir. Bu durum genellikle 6 ay ile 2 yaş aralığındaki bebeklerde karşılaşılır ve ‘bebeklerin yabancılama dönemi’ olarak tanımlanır.
Bu dönem, kendi kendine sona ermekle birlikte bebekten bebeğe süresi farklılık gösterebilen bir süreçtir. Kimi bebek 6 aylık veya daha küçükken bu belirtileri yaşarken, kimi bebek ise 2 yaş ve sonrasında yabancılara karşı olumsuz tepkiler verebilmektedir.
Bebeklerin Yabancılardan Korkması
Birçok bebekte yaşanabilen yabancılama durumu; bazen sokakta, parkta, alışverişte birinin yavrunuza ‘ay sen ne tatlısın!’ demesi ile bazen de dede, teyze, amca, babaanne gibi yakın aile bireylerinin özlem içerisinde yavrunuzu kucağına alması ile patlak verebilir.
Çocuk kişiyi tanıyamayarak korkup olumsuz tutumlar sergileyebilir. Anne-babasının bacağına sarılıp yüzünü gizlemeye çalışabilir.
İki durumda da, bebeveyn olarak kendinizi kötü hissederek karşı taraftan utanabilirsiniz. Ancak böyle hissetmenize hiç gerek yok, çünkü yavrunuzun sergilediği bu davranışlar, onun büyüme evresinin en doğal parçasıdır.
Bebeğinizin, aile bireylerine yönelik yabancılık yapması iki taraf için de üzücü olabilir; fakat bu durum olağan karşılanmalı, bebeğin yabancılamasının nedeni bulunarak nasıl bir tutum sergileneceği belirlenmelidir.
Bebeklerde Yabancılamanın Altında Yatan Nedenler
Bebeklerin, yabancı kişilere veya tanıdıklara karşı yabancılık çekmesinin çeşitli nedenleri olabilmektedir;
-
Bebeğin Bir Kişiyi Uzun Zaman Aralıkları ile Görmesi
Özellikle devamlı gidip gelmeyen akrabalara veya haftada bir, ayda bir görülen belli kişilere karşı bebeğiniz daha hassas davranabilir.
Bebeklerin yüz hafızası 24 saat kadar sürmektedir. Bu nedenle eş, dost, akraba gibi kişileri daha önce görmesine ve onlarla tanışıyor olmasına rağmen bebeğiniz yabancılık çekerek tepki verebilir. Bunun altında yatan asıl sebep, yavrunuzun her gün görmediği kişileri unutması ve her karşılaşmada sanki ilk kez görüyormuş gibi davranmasıdır.
Haftada bir sizi ziyarete gelen büyükanneye karşı bile çocuğunuz zaman zaman korkma, ağlama şeklinde tepki oluşturabilir.
-
Bebeğin Çok Sosyal Olmayan Bir Ortamda Büyümesi
Bebeğiniz, dış çevreye oldukça kapalı bir ortamda zaman geçirerek büyüyor ve gün içerisinde yabancı insanlarla çok az karşılaşıyor ise daha çekingen ve ürkek davranması kaçınılmaz olacaktır.
Sosyal olmayan ailelerin bebeklerinde yabancılama durumunun görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bu ailelerin bebekleri, farklı insan tipleri ile çok sık karşılaşmadıkları ve bu sıra dışı duruma çok alışık olmadıkları için yeni birine karşı olumsuz tavırlar sergileyebilirler.
-
Bebeğin Kendini Tehlikelerden Koruma İçgüdüsü
Bebekler, sadece tanıdıkları kişilerin yanında kendilerini güvende hissederler. Yüz hafızalarının çok uzun ömürlü olmamasının verdiği dezavantaj ile bilmedikleri veya hatırlamadıkları bir yüz gördüklerinde, bunu tehdit olarak algılayarak kendilerini tehlike içerisinde görürler ve koruma içgüdülerinin verdiği etki nedeniyle ağlama, huysuzlanma, korkma şeklinde davranışlar sergilerler.
Tüm bunların altında yatan ana neden, bebeğin o kişinin yüzünü bildiği yüzler arasından bulup seçememesi ve kendisine bir zarar geleceği korkusudur. Bu korku ile bebekler, kişiye karşı olumsuz tepkiler verebilir.
-
Anne-Babaların Aşırı Korumacı Tavırları
Bazı durumlarda bebeklerin yabancılardan korkmasının ve aşırı tepki göstermesinin altında onu teşvik edici faktörler yatıyor olabilir.
Örneğin, parkta veya markette tanıdığınız biri bebeğinizi sevmek isteyerek ona doğru uzandığında çocuğunuz korkarak ağlamaya başlıyor ve siz de yavrunuzu bir hızla kucağınıza çekerek fevri hareketlerle onu sarıp sarmalıyorsanız, onun bu duygularını doğrular nitelikte davranmış görünürsünüz.
Bebeğinize karşı aşırı korumacı hareketleriniz, ona gerçekten bir tehlike bulunduğunu ve korkularında haklı olduğunu düşündürerek yanlış anlamasına sebebiyet verebilir. Bir sonraki karşılaşmada, bebeğinizin bir öncekinden daha yüksek tepkiler vermesi olasıdır.
Bebeklerde yabancılamanın nedenleri sorunun kaynağına inilerek ve olumlu yaklaşımlarla ortadan kaldırılabileceği gibi bu durumun geçici olduğu da unutulmamalı ve zamanla atlatılabilecek bir süreç olduğu bilinmelidir.
Bebeğin tanımadığı kişilerden korkması onun savunma mekanizmasıdır.
Yabancılama dönemi, bebeklerin etraflarını keşfederek yeni şeyler öğrenmeye başladıkları dönemle aynı zamana denk gelmektedir. Bu dönemdeki bebeklerin çoğu, yeniliğin kimi zaman can yakabilen bir şey olduğunu tecrübe etmiştir:
İlk defa ele geçirilen bir biberi yanlışlıkla ısırmak, sıcak bir eşyaya bilmeden uzanıp dokunmak gibi yeni keşiflerin acı sonları olmuş olabilir.
Bu da bebeğe, yeni olana karşı savunma mekanizmasının işlemesi gerektiğini öğretmiştir. Bu sebeple, yabancılık yapan bebeğe karşı yumuşak davranılmalıdır ve bebek için bu durumun önemi kavranmalıdır. Bebeklerin bilinmeyene karşı savunma silahları, yabancılık göstermeleridir.
Yabancılık Çeken Bebeğe Nasıl Davranılmalıdır?
Bebeğinizin yaşadığı bu özel döneminde, ona nasıl davranmanız gerektiği ve herhangi bir kriz anında nasıl bir yol izlemenizin doğru olacağını belirlerken şu adımları izleyebilirsiniz;
- Tanıdığınız biri onu kucağına almak istediğinde bebeğiniz ağlıyor ve o kişiye gitmek istemiyorsa, ısrarcı olmayın. Bebeğinizi korkularıyla zorla yüz yüze getirmek, onun korkularını daha çok tetiklemekten başka bir işe yaramayacaktır.
- Bebeğiniz kendi evini ve odasını tanıdığı, güvenli bulduğu için bu yerlerde daha az yabancılık çekecektir. Yavrunuz bilmediği mekanlarda huysuzlanıyorsa, bildiği objeler veya oyuncaklarla ona eşlik edebilirsiniz.
- Bebeğiniz dedesini tanıyor, ancak haftada veya ayda bir gördüğü için arada unutuyor ve yabancılık çekiyorsa, dedesinin bebeğinize ona ait bir oyuncak veya sevdiği bir eşya ile yaklaşarak iletişim kurmasını sağlamanız, bu duruma yardımcı olabilir.
- Evinize yeni bir misafir geldiğinde misafirinizin hemen bebeğe yönelerek sevme çabaları, bebeğinizi huysuzlaştırabilir. Bebeğinizin yabancılama huyu varsa, gelen kişiden daha sakin yaklaşım göstermesini, belli bir süre uzaktan gülümseme ile güven kazanmasını rica edebilirsiniz. Ardından bebeğiniz sizinle iletişim halinde bulunan bu kişinin tehlike barındırmadığını anlayacaktır.
- Bebeğinizle sık sık yeni ortamlar keşfetmek ve yeni kişiler tanıyarak yeni arkadaşlıklar kurmasına yardımcı olmak, onun sosyalleşmesini sağlarken ürkekliğini yenmesi bakımından da fayda sağlayacaktır.
- Bebeklerde yabancılama, yoğun bir korku şeklinde gelişiyorsa bu aşamada yavrunuzu anne kucağında sakinleştirmek en doğrusudur. Bebeğiniz, anne kucağında kendini güvende hissederken siz de onu sakince yatıştırabilirsiniz.
”Bebeklerde Konuşma Evreleri” Konulu yazılarımızı incelemek için aşağıdaki bağlantıya tıklayın.
Bebeklerde Konuşma Evreleri: https://www.bebek.com/bebeklerde-dil-ve-konusma-evreleri/
Aklınıza takılanları yorum olarak iletebilirsiniz.
Sevgiler.
