Hamilelik Döneminde İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Oluşur?
Tüm kadınların nerdeyse 5 te 1 i yaşamları boyunca idrar yolu enfeksiyonu ile karşı karşıya kalmaktadır ,gebelerin ise 10 da 1 i gebelik süresince idrar yolu enfeksiyonu geçirmekte olup, bu durum gebelikte önem taşımaktadır.
Kadınlar, anatomilerinden dolayı İdrar yolu enfeksiyonuna daha yatkındırlar. Mesane ile üretra ucu arası uzunluk kadınlarda erkeklere göre daha kısa olduğundan, vajen girişi ve anüs, üretraya yakın olduğundan, bakteriler kolaylıkla ve kısa zamanda mesane içine ulaşabilirler. Çok su içen ve bu nedenle çok idrar yapan kadınlarda, idrar çıkışı sırasında üretrada bulunan bakteriler de dışarı atıldığından mekanik bir temizleme gerçekleşir ve böylelikle enfeksiyon gelişme olasılığı azalır. İdrar yolu enfeksiyonlarının en sık oluş sebebi üretradan yukarıya doğru, mesaneye bakterilerin geçmesi ile oluşur, daha nadir olarak vücudun başka yerindeki bir enfeksiyon odağından bakterilerin kan yoluyla böbreğe gelmesi ile oluşur.
Hamilelik Döneminde İdrar Yolu Enfeksiyonu Zararları Nelerdir?
Gebelikte idrar yolu enfeksiyonları üç farklı şekilde görülebilir. Bunlar şikayet olmadan yapılan idrar tetkiki veya idrar kültüründe enfeksiyon (asemptomatik bakteriüri), sistit (mesane enfeksiyonu) ve piyelonefrittir. (böbrekte enfeksiyon)
Gebelikte yaşanan idrar yolu enfeksiyonu, erken doğuma, erken doğum nedenli düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riskinde artışa, gebeliğe bağlı yüksek tansiyon riskinde artışa ve bebeği saran amniyon kesesinde iltihaplanmaya neden olabilmektedir.
Hamilelikte İdrar Yolu Enfeksiyonlarını Arttıran Nedenler Nelerdir?
Gebelerin %90’ında böbreklerde yapılan idrarı mesaneye taşıyan sağ ve sol tarafta yer alan uzun borucuklarda (üreterlerde) gebelikte artan hormonların etkisi ve ileri gebelik haftalarında rahim basısı ile genişleme olur ve bu genişleme doğuma kadar sürer. Gebelikte artan hormon seviyelerine bağlı tüm düz kaslarda olduğu gibi idrar yollarındaki düz kaslarda da bir gevşeme olur ve böylece idrar akım hızı azalır, bu duruma üriner staz (idrar birikimi) denilir. Aynı hormonal nedenden dolayı mesaneden üreterlere doğru idrar geri kaçışı (reflü) meydana gelir.
Gebelerin çoğunda idrarda glukoz (şeker ) bulunmaktadır. Bu durum normal olmakla beraber mikroplar için ideal bir üreme ortamı sağlar. Yine gebelikte idrarın yoğunluğunda artış olur. Bu nedenlerden dolayı, gebelikte idrar yolu enfeksiyonu daha sık oluşabilmektedir.
İdrar yolu enfeksiyonu şikayet ve bulguları nelerdir?
Gebelerde hiç şikayet olmadan da idrar yolu enfeksiyonuna rastlanabilmektedir, bu yüzden ilk kontrolde tam idrar tahlili yapmak önemlidir, ancak sıklıkla kasık ağrısı, idrar yaparken yanma, ağrı, kokulu idrar, sağ yan ağrısı, bulantı, kusma, ateş, idrar bitiminde ağrı, kasıkta dolgunluk hissi gibi şikayetlere neden olabilmektedir.
Bebek ve anne üzerinde nasıl etkileri olur?
Gebelikte yaşanan idrar yolu enfeksiyonu, annede böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) ve sepsis denen ciddi bir tablo yaratabilir, gebeliğe bağlı yüksek tansiyon riskinde artışa neden olabilir, bebekte erken doğum tehdidi veya erken doğuma , erken doğum nedenli düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riskinde artışa, yenidoğan döneminde bebekte enfeksiyona ve bebeği saran amniyon kesesinde iltihaplanmaya neden olabilmektedir.
Hamilelik sırasında idrar yolu enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?
Tüm gebelik boyunca ana kural günlük sıvı alımının en az 2,5 litre olacak şekilde tutulması idrar yolu enfeksiyonundan korunmada temel olmakla birlikte, tam idrar tetkikinde idrar yolu enfeksiyonu tespit edilen olgularda, orta akım idrardan yapılan idrar kültür ve antibiyogram testi sonucuna göre yapılacak tedavi temel prensiptir. Kültür sonucu çıkana kadar, gebenin klinik durumu kötü değil, yani ateş, yan ağrısı, kusma yok ise ayaktan takip edilerek üriner antiseptiklerin kullanımı gereklidir, aksi halde yatarak antibiyotik ve serum tedavisi de gerekebilmektedir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Op. Dr. Suat Karataş
