Sosyal ve Duygusal Gelişim Nedir?
Sosyal ve duygusal gelişim, duyguları anlama, deneyimleyeme, yönetme ve ifade etme gibi becerileri içeren bir gelişim alanıdır. Empati kurma, öz farkındalık, paylaşma, duygu düzenleme ve çevreyle uyum içerişimde olma gibi beceriler de sosyal ve duygusal gelişimin altında yer alır. Tüm bu beceriler, zamanla gelişir ve bireylerin yaşamında oldukça kritik bir rol oynar. Sosyal-duygusal gelişim diğer tüm gelişim alanlarını da etkiler ve yaşam boyu devam eder.
Sağlıklı sosyal ve duygusal gelişim için bebeveynler oldukça önemli bir role sahiptir. Mizaç, aile, çevre gibi faktörler sosyal-duygusal gelişimi etkilemekte olup, kişiler olumlu veya olumsuz becerileri bu şekilde edinir.
Aylara Göre Sosyal ve Duygusal Gelişim
Hamilelik sürecinin başlamasıyla sosyal-duygusal gelişim süreci başlar ve yaşam boyu devam eder. Birçok gelişim alanında olduğu gibi bebeklik ve çocukluk sürecini kapsayan ilk yıllar sosyal-duygusal gelişimin de en hızlı olduğu dönemdir. Kişiden kişiye değişmekle birlikte, içinde bulunulan dönem sosyal-duygusal becerilerin aşamaları hakkında bilgi verebilir.
0-3 Ay
- Duygularını ağlayarak veya gülümseyerek gösterebilir.
- Gözleriyle bebeveyni takip edebilir.
- Sesleri fark edebilir ve yanıt verebilir.
3-6 Ay
- Sarılmış olmaktan hoşlanır.
- İnsanlarla oynamaktan ve gülümsemeleri taklit etmekten hoşlanır.
- Mutluluk veya memnuniyetsizliği ifade etmek için sesler çıkarır.
6-9 Ay
- Duygularını gülümseyerek, ağlayarak ve işaret ederek gösterebilir.
- Tanıdık yetişkinlerle bağ kurar.
- Ebeveyn ayrıldığında ağlar ve yabancıların yanında utangaç olabilir.
9-12 Ay
- Belirli insanlar ve oyuncaklar ile oynamayı tercih eder.
- Dikkat çekmek için sesleri, mimikleri veya hareketleri taklit edebilir.
- Başkalarıyla oyun etkileşimine girmekten hoşlanır (ce-ee oynamak gibi)
12-18 Ay
- Yeni oyuncaklarla oynamaktan hoşlanır.
- Oyuncaklara ve insanlara sahip olma duygusu sergileyebilir.
- Ebeveyn ve çok tanıdık insanları ve evcil hayvanları kucaklayabilir ve öpebilir.
18-24 Ay
- Diğer çocukların yanında oynamaya başlayabilir.
- Kısa süreliğine bağımsız ve kendi başına oynayabilir.
- Çeşitli ve farklı duygular gösterir.
24-36 Ay
- Diğer çocuklarla birlikte küçük gruplara katılabilir.
- Rutinlere aşina olur ve rutinlerle kendini rahatlatır.
- Çeşitli ve farklı duyguları deneyimler ve gösterir.
36-48 Ay
- İş birliği yapmaya ve paylaşmaya başlar.
- Küçük gruplarda yaşanan çatışmaları çözmeye çalışır.
- Günlük aktivitelerde daha bağımsız ve özgüvenli hale gelir.
Sosyal ve Duygusal Gelişimi Destekleyen Oyunlar
Oyun, birçok beceriyi destekleyen ve hayata hazırlayan bir araçtır. Oyun yoluyla mevcut yaşama ve ileriye yönelik beceriler kazanılır ve gelişim alanları desteklenir. Sosyal ve duygusal gelişimin desteklenmesinde oyunun rolü oldukça önemlidir. İçinde bulunulan gelişim alanına göre oyun çeşitlilik gösterir. Dolayısıyla kazanımlar da çeşitlenir. Duyguları anlamak ve fark etmek, göz teması kurmak, paylaşmak, ilişki kurmak, özgüven geliştirmek, empati kazanmak ve çatışma çözmek gibi birçok beceri oyunun sosyal ve duygusal gelişim üzerinde etki ettiği alanlardan bazılarıdır.
0-3 Ay Oyun Önerileri
Tanıma Oyunu: Bebeğinize dokunun ve ismini ve kim olduğunu söyleyin. Sonra bebeğinize size dokunması için destek olun ve kendinizi tanıtın.
Ce-ee: Bebeğinizin bezini değiştirirken temiz bezle yüzünüzü kapatın ve kısa süre açın. “Ce-ee” diyerek oyunu neşeli hale getirin.
Gülen Yüzler: Aile üyelerinin yer aldığı fotoğraf albümü veya dergileri bebeğinize göstererek fotoğraftaki kişilerin duygularını ve ne yaptığını bebeğinize anlatın.
3-6 Ay Oyun Önerileri
Asansör: bebeğiniz kucağınızdayken nazikçe aşağı yukarı doğru hareket ettirin ve gülümseyin. Bebeğinizin sizinle kurduğu bağı geliştirebilirsiniz
Karın Üstü Zaman: Bebeğinizi siz sırtüstü yatarken yüzü size bakacak şekilde yerleştirin ve onunla sohbet edin, şarkı söyleyin ve farklı mimikler yapın.
Gizli kutu: Bir kutunun içine oyuncak koyun ve ses çıkarması için kutuyu sallayın. Bebeğinize “Aa bu ses de ne? Acaba içinde ne var?” diyerek merak duygusunu destekleyin.
6-9 Ay Oyun Önerileri
Ayna oyunu: Bebeğiniz ile ayna karşısına geçin ve eğlenceli yüz ifadeleri yaparak bebeğinizi eğlendirin.
Hikâye kitapları: Kalın kapaklı hikâye kitaplarını bebeğinizle inceleyin. Kitapta yer alan karakterlerin duygularını isimlendirin.
Banyo zamanı: Banyoda bebeğinizin sırtına, kollarına ve bacaklarına nazikçe masaj yapın. Banyo süngeri ile bebeğinizle gülücükler saçarak oynayın.
9-12 Ay Oyun Önerileri
Müzik & Dans Zamanı: Eğlenceli bir müzik açın ve bebeğinizin elinden tutup onu da sizinle dans etmeye teşvik edin.
İsimlendirme: Yüzünüzün farklı bölgelerini işaret edin ve onlara isim verin. Burnunuzu, dudağınızı, kulağınızı gösterin ve “annenin burnu/dudağı/kulağı” deyin. Ardından bebeğinizin yüzünde farklı bölgelere dokunarak oyuna devam edin.
Merhaba & Hoşça kal Oyunu: Odaya girince “Merhabaa!” deyin ve bebeğinizin elini nazikçe tokalaşmak için tutun. Odadan çıkar gibi yapın ve “Hoşça kaal!” diyerek el sallayın. Bebeğinizin de aynı hareketleri yapmasına ve sosyal ipuçlarını öğrenmesine destek olun.
12-18 Ay Oyun Önerileri
Yaratıcı Müzik: Tencere ve kaşık gibi mutfak eşyalarını kullanarak ritim çalışmasını yapın. Bebeğiniz sizi taklit ederek müzik yapacak ve bu şekilde iletişim kurmaktan çok keyif alacak.
Palyaço Zamanı: Bir palyaço gibi komik davranın, düşüyormuş gibi yapın ve eğlenceli sesler çıkarın. Hareketlerinizi taklit etmesi için bebeğinizi teşvik edin.
Lideri Takip Etme: Oyuncakları odanın etrafın dağıtın ve lider olun. Bebeğinize yönergeler vererek sizin yaptıklarınızı yapmasını ve oyuncaklarını toplamasını sağlayın. Ardından onun lider olduğunu söyleyin ve siz onun yaptıklarını tekrar edin.
18-24 Ay Oyun Önerileri
Duygu kartları: Çeşitli duyguları farklı kartların üzerine çizin ve bebeğinizden söylediğiniz duyguyu bulmasını isteyin. Duygunun ismini söylerken siz de o duyguyu canlandırın.
Evcilik Oyunu: Oyuncakları kullanarak farklı senaryoları canlandırın. Farklı konular hakkında sohbet ederken “Lütfen, Teşekkür ederim, Özür dilerim” gibi nezaket sözcüklerini oyuna dahil edin.
Arama-Kurtarma: Parlak renkli ve büyük oyuncakları odanın etrafına yerleştirin. Bebeğinize ipuçları vererek hayvanları bulmasını isteyin. Bulduğu her hayvan için onu tebrik edin ve alkışlayın. Daha fazla oyuncak bulması için teşvik edin.
24-36 Ay Oyun Önerileri
Çay partisi: Çocuğunuzun en sevdiği oyuncakların yer aldığı bir çay partisi düzenleyin. Çay partisinde birbirinize sorular sorun ve hayvanlar hakkında sohbet edin. Sırayla çay servisi yapmayı ve “Teşekkür” etmeyi unutmayın.
36-48 Ay Oyun Önerileri
Bitki yetiştirme: Sorumluluk ve görev alma becerilerini geliştirmek için bir bitki ekin veya satın alın. Sulama, bakımını yapma, güneş alan yere koyma gibi gereklilikleri beraber yerine getirin.
Sosyal ve Duygusal Gelişimi Destekleyen Oyuncaklar
Bebeğinizin sosyal ve duygusal gelişimini desteklemek için birçok oyuncaktan faydalanabilirsiniz. Yunus Doli’nin de severek oynadığı ve sosyal-duygusal gelişimi destekleyen oyuncak önerilerine ulaşmak için hemen aşağıdaki bağlantıya tıklayıp keşfetmeye başlayın!
