Sağlıklı bir gebelik geçirerek doğum yapmak, her anne adayının hayalidir. Bu yüzden minik yavrunuz daha dünyaya gelmeden hamilelik döneminden başlayarak her şeyin kusursuz olmasını ve sorunsuz ilerlemesini istersiniz. Beslenmenize, uyku düzeninize ve yaşam kalitenize ekstra özen gösterirsiniz. Ancak çoğu anne adayı, bu konulara bebek beklediğini öğrendikten sonra dikkat etmeye başlar. Oysaki gebelik oluşmadan önce kendinizi bu yoğun tempoya hazırlamanız, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu vitamin değerlerini sağlamanız gerekir. Bu nedenle hamilelik öncesi vitamin kullanımı, dikkat edilmesi gereken bir konudur.
Peki hamilelik öncesinde hangi vitaminleri almak gerekiyor? Bu vitaminler neden önemli? Hangi vitamin hangi besinlerde bulunur? Gelin bu soruların cevaplarına birlikte bakalım.
Hamilelik Öncesi Vitamin Kullanımının Önemi
Siz ve bebeğiniz için vitaminlerin hayati değeri vardır. Anne ve bebeğin gebelik süresince sağlığı bu bileşenlere bağlı desek yanlış olmaz. Bebekler, annenin yediği besinlerden kan yoluyla yararlanabilir. Bu sebeple hamileler hem kendi hem de bebeklerinin ihtiyaçlarını karşılamak durumundadır. Anne adayının vitamin kullanımı aşağıdaki sebeplerden dolayı önemlidir.
- Embriyo, gelişimini tamamlayabilmek için gereksinim duyduğu tüm bileşenleri annenin vücudundan sağlar.
- Bazı vitaminler döllenmenin gerçekleşmesinde ve embriyonun rahim içine tutunmasında önemli rol oynamaktadır.
- Annenin kan değerleri, bebekte oluşabilecek anomalilerin önlenmesinde etkili rol oynar.
- Gebelik sırasında vitamin eksikliklerine bağlı olarak oluşan hastalıkların önüne geç
Gebelik Öncesi Alınması Gereken Vitaminler
Hamilelikle birlikte önemi artış gösteren bazı bileşenler vardır. Bunlar, gebeliğin birçok evresinde aktif görev alırlar. Bu nedenle bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin en az 3 ay öncesinden gerekli kontrollerini yaptırmaları ve herhangi bir değer düşüklüğü tespitinde tedavi olmaları ve ihtiyaç durumunda takviye almaları gerekir.
-
Folik Asit
Hamilelikle ilgili en önemli vitaminlerin başında folik asit, diğer adı ile B9 vitamini gelir.
Gebelik öncesinde en az 3 ay süreyle ve hamileliğin ilk 12 haftasında kullanılması tavsiye edilir. Çünkü folik asit; bebeğin sinir sisteminin gelişmesinde, DNA sentezinde ve hücre bölünmelerinde görev alır. Eksikliğinde ‘nöral tüp defekti’ başta olmak üzere birtakım sinir sistemi anomalilerine yol açabilmektedir (Spina bifida, erken doğum riski gibi).
B vitamini grubundan bir bileşen olması sebebiyle suda çözünür ve vücutta depolanamaz. Bu nedenle günlük olarak takviye edilmelidir. Günlük önerilen doz yaklaşık 400 mcg olmakla beraber bu değer kişiden kişiye farklılık gösterebileceği için almanız gereken miktarı doktorunuz belirlemelidir.
Bulunduğu besinler;
Özellikle yeşil yapraklı sebzelerde ve tam tahıllarda yüksek miktarda folik asit bulunur. Ispanak, brokoli, avokado, yeşil mercimek, karaciğer, yumurta sarısı, barbunya, kuşkonmaz bu besinlerin başında gelir.
-
Omega-3 Yağ Asitleri
Omega-3, vücutta üretilmeyen bir esansiyel yağdır. İçerisindeki EPA, DHA ve ALA değerleri günlük 3 grama kadar alınabilir. Kalp sağlığından göz sağlığına, bağışıklık sisteminden sinir sistemine ve beyin gelişimine kadar birçok sistem üzerinde etkilidir. Bu da hamilelik sırasında ve öncesinde mutlaka omega-3 alınmasını gerektirir.
Omega-3, gebelik öncesi kullanıldığında anne ve bebeğin bağışıklığını kuvvetlendirmeye yardımcı olur, bebeğin organlarının oluşumunu ve gelişimini destekler. Omega-3 açısından zengin besinlerin tüketimi ya da takviye alarak bu dönemde vücudun ihtiyacı karşılanmalıdır.
Bulunduğu besinler;
Somon, uskumru, sardalya gibi yağlı soğuk su balıkları, keten tohumu, chia tohumu, ceviz, semizotu, soya fasulyesi ve avokadoda bulunur.
-
Demir
Demir eksikliği, genç- yaşlı tüm kadınların genel sağlık sorunu durumuna gelmiştir. Ancak hamilelerin demir mineraline olan ihtiyacı çok daha fazladır.
Hamilelikle birlikte kan hacminde artış yaşanır ve bebeğin ihtiyacı olan demirin depolanması için annenin demir depoları kullanılır. Düşük ve erken doğum riskini ortadan kaldırmak, bebekte gelişim geriliğini önlemek ve eksikliğinde oluşabilecek yorgunluk, hâlsizlik, ciltte solgunluk, nefes darlığı gibi şikâyetleri yok etmek amacıyla gebelik öncesinde demir depolarını doldurmak oldukça önemlidir.
Bulunduğu besinler;
Yumurta, ıspanak, semizotu, karaciğer, kırmızı et (yağsız), tavuk, balık, kuru baklagiller, kuru üzüm, yeşil sebzeler demirce zengin besinlerdir.
-
D Vitamini
D vitamini, yağda çözünen vitaminler arasında yer alır. Özellikle üreme hormonlarının sentezlenmesinde ve kemik sağlığında büyük rol oynar. Bebeklerin gelişimi ve bağışıklık sistemi üzerinde de önemli etkileri bulunur. Bu nedenle eksikliğinde gebelik öncesinden başlanarak takviye edilmelidir.
D vitamini eksikliği besin ve takviye yoluyla giderilmeye çalışılsa da tamamen ortadan kalkmayabilir. Sadece gebelik öncesinde ve sırasında değil, sonrasında ve hayatın her döneminde D vitamince zengin gıdalarla beslenmeye dikkat edilmelidir.
Bulunduğu besinler;
Patates, yumurta, balık (ton balığı, uskumru, somon), istiridye, mantar ve süt ürünlerinde bulunur.
-
B Vitaminleri
B vitaminleri aynı folik asit ve C vitamini gibi suda çözünen bileşenlerdir. Fazlası idrar yoluyla dışarı atılır. Depolanamadığı için günlük olarak tüm B vitaminlerinden vücuda kazandırmanız gerekir.
B1, B2, B6 ve B12, B grubu vitaminler arasında en önemlileridir. Sinir sistemi üzerinde etkili olan B grubu aynı zamanda kanın oksijen taşımasına da yardımcıdır. Eksikliğinde enerji düşüklüğü, yorgunluk, baş dönmesi gibi şikâyetlerde ve kansızlık, unutkanlık, düşük riski gibi durumlarda artış görülür.
Bulunduğu besinler;
Muz, fıstık, ay çekirdeği, yeşil sebzeler, baklagiller (nohut, mercimek, fasulye), hayvansal gıdalar (et ve et ürünleri, yumurta, peynir, süt, yoğurt), deniz ürünleri (ahtapot, somon, ton balığı) ve kuru yemişlerde bulunur.
-
Çinko
Gebelik öncesi alınması gereken minerallerden bir diğeri de çinkodur. Çinko hem kadın hem de erkek üreme sistemini destekleyen bir bileşendir. Kadın ve erkek üreme hücrelerinin kalitesini artırır. Kadınlarda yumurtlamayı destekler, progesteron hormonunun üretimini artırır. DNA ve protein yapısındaki etkisi sebebiyle embriyonun gelişimine katkı sağlar. Bu nedenle özellikle bebek sahibi olmak isteyen anne adaylarının çinko değerlerine baktırmaları ve gerekiyorsa takviye etmeleri gerekir.
Bulunduğu besinler;
Kırmızı et, kabak çekirdeği, fındık, fasulye, süt ürünleri, tahıllar, ıstakoz, yengeç ve istiridye çinko bakımından oldukça zengindir. Ancak istiridye gibi deniz ürünleri tüketilecek ise iyi pişirilmesi gerekir.
-
C Vitamini
C vitamini birçok kişi tarafından hasta olunca bağışıklığı desteklemesi için tüketiliyor olsa da hamilelikte de önemli bir yeri vardır. Suda çözünür ve fazlası idrarla atılır. Bu yüzden günlük yeterli miktarda C vitamini almak gerekir.
C vitamini demirin emilimini artırır. Demir eksikliği yaşayanların demirce zengin gıdalarla beslenirken maksimum fayda sağlayabilmeleri için beraberinde C vitamini de tüketmeleri tavsiye edilir. Gebelik öncesi rahmi bebek için hazırlayan C vitamini, mutlaka beslenme listesinde yer almalıdır.
Bulunduğu besinler;
Portakal, mandalina, mango, domates, kivi, greyfurt, brokoli, yeşil biber, çilek ve kavun C vitaminince zengindir.
Hamile kalmadan önce alınması yararlı olacak temel vitamin ve minerallerin listesi kısaca bu şekildedir. Ancak gebelik planlıyorsanız hamilelik öncesinde rutin kan testlerinizi yaptırmanız ve hem bebek hem de sizin için elzem olan kan değerlerinizi kontrol ettirmeniz çok daha faydalı olacaktır. Herhangi bir değerinizin gerekenin altında çıkması durumunda gerekli tedaviyi uygulayabilmek ve takviye edebilmek amacıyla zaman kazanılmalıdır. Değerlerinize baktırmadan kendi iradenizle hamilelik öncesi vitamin kullanımında bulunmak doğru değildir. Vitaminlerin eksikliği gibi fazlalığı da sorun yaratabilir. Bu sebeple kan testleri, büyük önem taşır. Hamilelik planlanması ile beraber düzenli ve dengeli beslenmeye dikkat etmeli ve doktorunuza danışmadan vitamin takviyesi yapmamalısınız.
