Polikistik Over’ı azaltmak için önce onun ne olduğunu, nasıl tedavi edilmesi gerektiğini bilmek gerekir. Polikistik over sendromu özellikle üreme çağındaki kadınlarda sıklıkla görülen bir hastalıktır. Son yıllarda görülme sıklığı artan bu hastalık, neredeyse 10 kadından 1’inde görülmeye başlamıştır. Bu kadar sık görüldüğü için de dikkat edilmesi gereken bir problem hâline gelmiştir. Hormonal bir rahatsızlık olmasının yanı sıra tedavi edilmediği durumlarda kalpten hipertansiyona kadar birçok hastalığa zemin hazırlar. Bu sebeple erken tanı ve tedavi önemli bir role sahiptir.
Sizler için polikistik over sendromunu tüm detaylarıyla inceleyip tedavi için neler yapabileceğinizi araştırdık. Şimdi dilerseniz bunları hep birlikte inceleyelim.
Polikistik Over Sendromu Nedir?
Polikistik over, içinde çok sayıda içi sıvı dolu kesecik olan yumurtalık olarak tanımlanabilir. Normalde her ay yumurtalıklarda birkaç yüz yumurta bir yarışa girer ve gelişen yumurta olmak için büyümeye başlar. Büyüyen yumurta diğer diğer yumurtaların en iyisi ve gelişmişi olmak için savaşır ve diğer küçük yumurtaların büyümesini engeller ya da onları imha eder.
Polikistik over sendromunda bu düzen bozulur ve yumurtaların hepsi aynı oranda gelişir ve tam olgunlaşma sağlanamaz. Yumurtalığın içinde kalan bu yumurta kesecikleri gelişme gösteremedikleri gibi bir de erkeklik hormonu salgılamaya başlar. Böylece yumurtalıklar, böbrek üstü bezi, santral sinir sistemi, hipofiz bezi ve bazı dokular arasındaki bağlantılar bozulmaya başlar.
Araştırmalar gösteriyor ki; hormon testinde yumurtlama döngüsünü düzenleyen FSH ve LH hormon seviyeleri normalin dışında, östrojen hormonu düşük ve erkeklik hormonu seviyeleri normalden yüksek ise polikistik over sendromu (PKOS) söz konusudur.
Bu bilgiler doğrultusunda PKOS doğurganlığı olumsuz yönde etkileyen ve birbirinden farklı pek çok hastalığına zemin hazırlayan endokrin bir bozukluktur diyebiliriz. Yumurtlama bozukluğuna yol açtığı için infertilite yani kısırlık üzerinde de oldukça önemli ve dikkat edilmesi gereken bir hastalıktır.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Polikistik over sendromuna neden olan faktörler henüz tam olarak bilinmese de yapılan çalışmalar bunun genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığını göstermektedir. Genetik faktörler ise hem anne hem de babadan geçmiş olabilir. Peki, polikistik over belirtileri nelerdir?
- adet düzensizliği
- kilo artışı ya da kilo vermede zorlanma
- aşırı tüylenme
- regl dönemleri arasında tekrar eden kanamalar
- çocuk sahibi olamama
- yüzde ve sırtta artan sivilcelenmeler
- seste kalınlaşma
- göğüslerde büyüme, küçülme ya da hassasiyet
- erkek tipi saç dökülmesi
- ciltte ve özellikle el üstünde üst lekelenmeler
- insüline karşı direnç
- baş ağrısı
- depresyon
- kan basıncında artış, yüksek tansiyon
Bu belirtiler göz önüne alındığında yumurtlamayla ilgili hormonal bozukluklar arasında en sık görülen faktörlerden biri de polikistik over sendromudur denebilir. Özellikle 13-19 yaş aralığındaki genç kızlardan ilk adet sonrasında adet görememe, aşırı tüylenme ve sivilcelenme ile kendini gösterirken aynı zamanda ileri yaşlarda da ortaya çıktığını söylemek mümkündür.
Polikistik Over Hamile Kalmayı Etkiler mi?
PKOS belirtilerinden de anlaşılacağı üzere tedavi edilmezse birçok hastalığı beraberinde getirebileceği gibi hamilelik üzerinde de etkiye sahiptir. Polikistik over olan kadınlarda, böbrek üstü bezlerine insülin hormonuna benzer şekilde etki ederek yumurtalıklardan androjen salınımı artmaktadır. Fazla üretilen androjen hormonu da yumurtalıklardaki yumurtaların üreme fonksiyonuna engel olur.
Ayrıca yumurtaların hamilelik için gelişmesine engel olduğu için tedavi edilmediği takdirde polikistik over hamile kalmak isteyen kadınların anne olmasında sorun yaratır. Bu sebeple PKOS infertilite sorunları arasında da önemli bir yere sahiptir.
Polikistik Over Sendromunda Tanı Nasıl Konulur?
Öncelikle ilk adet ile birlikte kadınların uzman bir jinekolog ile görüşmeye başlamasının ileride oluşabilecek sorunlar açısından oldukça önemli olduğunu söylemeliyiz. Böylece birçok sorunun önüne erken teşhis sayesinde geçebilirsiniz.
Polikistik over sendromunda tanı; yapılan klinik bulgular, hastanın öyküsü ve radyolojik görüntüleme sayesinde kolayca konur. Eğer daha önce bahsettiğimiz belirtilerden birkaçına sahipseniz ya da ailenizde bu rahatsızlığı geçirmiş kimseler var ise zaman kaybetmeden bir kadın hastalıkları uzmanından randevu almalısınız. Sonrasında doktorunuz gerekli test ve tahlilleri yaparak sizi yönlendirecektir. Bu tahlillerde, pelvik veya vajinal ultrasonografi ile yumurtalıklar ve rahim detaylı şekilde kontrol edilir. Ayrıca adetin 3. gününde yapılacak kan testi ile hormon seviyeleri incelenir. Yapılan araştırmalar sonucunda da polikistik over tanısı konur.
Polikistik Over Tedavisi
Yumurtalıkların olgunlaşması ile ilgili problemler sonucunda ortaya çıkan PKOS tedavisi mümkün hormonal bir bozukluktur. Bunun için bir doktorla görüşüp tanı konulduktan sonra vakit kaybetmeden tedaviye başlamak oldukça önemlidir. Tedavi edilmediği takdirde hem anne sahibi olmanızı etkileyebilir hem de birçok hastalığa zemin hazırlayabilir. Peki, polikistik over tedavisi için kullanılan yöntemler nelerdir?
- Öncelikle bu rahatsızlığın tedavisinin kişiye özgü olduğunu söylemeliyiz. Hastanın hamile kalmak isteyip istememesine göre doktor tarafından bir tedavi yöntemi belirlenir.
- Kadınlar genel olarak adet düzensizliği, aşırı tüylenme ya da sivilcelenme semptomlarıyla doktora başvurduğunda öncelikle bu şikayetlerin ortadan kaldırılması gerekir. Eğer hasta hamile kalmayı şimdilik düşünmüyorsa ilk olarak adet düzensizliği ve hormon seviyelerinin normale dönmesi için doğum kontrol hapları veya progesteron içeren hormon tedavileri uygulanabilir. Böylece yumurtalıklarda üretilen erkeklik hormonu, androjen, kontrol altına alınır.
- Eğer tedaviye başlanan hasta hamile kalmakta zorlanıyor ve bu problemin çözümlenmesini istiyor ise hormonlar olması gereken seviyeye getirildikten sonra hastanın insülin direncini düşürüp yumurtlamasını sağlamak için tedaviye başlanır. Bu tedavi yönteminde öncelikle ilaç tedavisi uygulanır. İlaçların yeterli olmadığı durumlarda ise iğnelerle yumurtlama gerçekleştirilir. Olumlu sonuç alınamadığında aşılama ya da tüp bebek tedavisi ile hamilelik mümkün hâle getirilir.
- Bunların yanı sıra obezite de PKOS için oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Bu sebeple doktor kontrolünde başlayacağınız polikistik over diyeti ile bu sorun ortadan kaldırılabilir.
Polikistik Over’ı Azaltmak için Neler Yapılabilir?
Öncelikle söylememiz gerekir ki eğer polikistik over belirtilerinden bir ya da birkaçına sahipseniz vakit kaybetmeden uzman bir kadın doğum ve hastalıkları uzmanı ile görüşmelisiniz. Doktorunuz yaptığı tetkik ve tahliller sonucu PKOS tanısı koyarsa vakit kaybetmeden size özel hazırlanan tedaviye başlamanız gerekir.
Tedavi sırasında sorunu en kısa sürede çözmek için neler yapabileceğinizi bilmekte fayda var:
- Öncelikle doktorunuzun sizin için hazırladığı ya da tavsiye ettiği tedaviyi aksatmadan uygulamalısınız.
- Polikistik over tedavisi kişiye özel olduğu için her duyduğunuzu uygulamak konusunda istekli ve hazır olmak yerine mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
- Sorun her ne kadar hormonlarla ilgili gibi gözükse de yapılan araştırmalarda özellikle tedavi sürecinde beslenmenin oldukça önemli olduğunu gösteriyor. Bu sebeple aşırı kilo alma ya da vermeyle ilgili bir sorun yaşıyorsanız beslenmenize daha fazla özen göstermelisiniz. Doktorunuzun önerdiği polikistik over diyeti kurallarına uymalı ve gerekiyorsa beslenme şeklinizi değiştirmelisiniz.
- Polikistik over insilün direnciyle ilgili sorunlar yaşamanıza sebep olabilir. Bu sebeple diyetinizi uygularken kilo dengenizi sağlamalı ve düşük kan şekeri ataklarını kontrol altına almanıza yardımcı olacak düşük karbonhidrat ve yüksek protein içeren beslenme modeliyle yaşam tarzınızı değiştirmelisiniz.
- 2-3 saat aralıklarla beslenerek kan şekeri seviyesini dengede tutarken yeme ataklarının da önüne geçmiş olursunuz. Bu sebeple beslenme şeklinizi değiştirirken aç kalmamaya özen göstermelisiniz.
- Doymuş yağ oranı düşük besinleri, yüksek lifli gıdaları ve baklagilleri mutlaka beslenmenize listenize eklemelisiniz.
- Beslenmenin yanı sıra düzenli yapılan egzersizler de tedavide etkilidir. Bu sayede özellikle hamile kalmayı düşünüyorsanız, kilo kontrolünü da sağlamış olursunuz. Bunun yanı sıra obezite hayatın hiçbir evresinde istenen bir durum değildir. Özellikle kalp-damar, yüksek tansiyon ve diyabet gibi hastalıklarda egzersiz oldukça önemli bir yere sahiptir. Günde 30 dakika da olsa mutlaka günlük rutininize eklemelisiniz.
Polikistik over sendromu tedavi edilmediği zaman başka rahatsızlıkları da beraberinde getireceği unutulmamalıdır. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi konusunda zaman kaybetmemek adına belirtilere karşı dikkatli olmakta her zaman fayda var.
