Bebeklerde Saç Çekme Huyu (Trikotillomani)

Her geçen gün büyüyen ve gelişen bebekler buna paralel olarak aynı zamanda değişiyor da. Dünden bugüne yeni bir kazanım, yeni bir huy öğrenmiş olması artık siz ebeveynleri şaşırtmamalı.

Bu değişikler olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilir. Özellikle bebekler genellikle uykuya dalmadan önce, kızgın ya da hasta olduğu zamanlarda sıkıntılı hissedip farklı davranışlar geliştirebilirler. Trikotillomani de bunlardan biridir.

Trikotillomani Nedir?

Saç, kaş, kirpik, koltuk altı, cinsel bölge ve vücudun diğer bölgelerindeki kılları vücut derisinden çekme dürtüsüne trikotillomani denir.  Yetişkinlerin vücudunda kıllı bölgeler daha fazla olduğu için vücudun daha geniş bölgelerine uzanan bu problem bebeklerde saç, kirpik ve kaş ile sınırlıdır. Özellikle yetişkinlerde bu durum strese bağlı istemsizce veya bilinçli olarak yapılabileceği gibi bebeklerde genellikle istem dışı yapılan bir davranıştır.

Saç koparma hastalığı olarak da bilinen problem genellikle 6. aydan sonra başlayıp 1 yaşına kadar kendiliğinden geçse de bazen 1,5- 2 yaşına kadar devam edebilir. 2- 6 yaş arasındaki çocuklar arasında da sık görülür. Problemin normallikten uzaklaşıp anormal bir hal alması davranışın ne kadar sürdüğü değil şiddeti ve verdiği zarar ile ilişkilidir.

Saç Koparma Hastalığına Neden Olan Faktörler Nelerdir?

Problemi sebebi fiziksel ya da psikoloji olabilir. Uzmanlara göre aşağıdaki faktörler trikotillomani sebepleri arasındadır.

• Bebeğin kendisini rahatlatma ihtiyacı

Meme emdiğinde, ninni dinlerken ya da annesinin kucağındayken huzur bulan bebekler büyüdükçe kendilerini rahatlamak için başka yöntemler aramaya başlar. Bu emzik emme, kulağı ile oynama bazen de saç, kirpik ya da kaş yolma şeklinde kendini gösterebilir. Bazen gergin olduğu durumlarda da rahatlamak için bu davranışı seçer. Davranış bebeklerde 1- 1,5 yaşına kadar normal kabul edilse de şiddeti arttığında sıkıntı yaratacaktır.

• Sıkıldığından dolayı yapacak bir şey bulamaması

Bebeklerin bütün günü oyun, uyku, beslenme, banyo, alt değiştirme, kıyafet değiştirme gibi etkinliklerle geçer. Bu kadar yoğunluk içerisinde 5 dakika gibi kısacık bir zaman aralığı bile sıkılmaları için yeteri kadar uzundur. İşte bu kısacık can sıkıntısını bazı bebekler saçlarını çekerek renklendirmeye çalışabilir.

• Aile çatışmalarına şahit olma

Bebeğiniz ne kadar küçük olursa olsun kavga, çiftlerin birbirine sesini yükseltmesi gibi aile içerisinde yaşanan gergin anlardan etkilenir. Bu gerginlik ona da yansıdığında bazen durumla baş edebilmek için saç, kirpik ya da kaşlarını çeker. Bebek bu şekilde kendini rahatlatmaya ve gerginliği azaltmaya çalışır.

• Duygusal yoksunluk

Ebeveynlerinden yeteri kadar ilgi görmeyen; yeme, içme, altı kirlendiğinde değiştirilme ya da düzenli uyku gibi temel ihtiyaçları yeteri kadar karşılanmayan bebekler duygusal yoksunluk çeker. Bu yoksunluğu ise bir takım zararlı tik ve benzeri alışkanlıklarla gidermeye çalışabilir.

• Davranışın ebeveynlerden birinde görülüyor olması

Anne ve babadan birinde daha önce sorunun yaşanmış olması çocukta görülme olasılığını artırır. Çünkü bazen davranış beynin belli bir bölgesindeki nörotransmitter fazlalığından kaynaklanır ve bu durum genetik geçiş yapabilir.

• Farklı psikolojik sorunlara yatkınlık

Trikotillomani; obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete, depresyon gibi farklı psikolojik rahatsızlıklara meyilli olan bireylerde çok daha sık görülür.

Saç Koparma Hastalığından Kurtulma Yolları

Çocuklarının gelişimini yakından takip eden anne babalar onlarda meydana gelen her değişimi kısa sürede fark eder. Eğer bu değişim olumsuz yönde ise durumu erkenden fark etmek ve zaman kaybetmeden çözüm odaklı bir sürece girmek çok önemlidir. Saç yolmak problemi ile karşılaşan ebeveynler aşağıdaki küçük önlemler ile süreci henüz ilerlemeden kontrol altına alabilirler.

• Küçük bebeklerde şapka ya da eldiven takmak işe yarayabilir.
• Dikkatinizi çekmek için yaptığını hissettiğinizde görmezden gelme taktiğini uygulayabilirsiniz. Sebebi gerçekten dikkat çekip isteklerini yaptırmak ise ve siz de onu saç çektiği sırada görmezden geliyorsanız bir süre sonra davranışta sönme yaşanabilir.
• Davranışı sergilediği anda dikkatini başka bir yöne toplamak adına hemen eline çok sevdiği bir oyuncağı verin. Bunu yaparken panik halinden çıkıp, bir gariplik olduğunu ona sezdirmeden davranmak önemlidir.
• Eline tüylü yumuşak ve bir oyuncak verin. Böylece saç yolma davranışını kendisi yerine başka bir şey üzerinde sergileyecek ve oyuncağın tüylerini yolacaktır. Bu şekilde devam ettiğinde davranışı kendi üzerinde uygulamaktan vazgeçebilir.
• Davranışı gerçekleştirdiği sırada ona şarkı söyleyerek küçük bir oyun oynayın ve küçük ellerini tutarak onu da şarkının ritmine, oyunun coşkusuna katın. Bu şekilde odağını değiştirerek davranışı bırakmasına yardımcı olabilirsiniz.
• Saçlarını yolmaya başladığı zaman onu nazikçe kucağınıza alın ve çocuğunuzu sevin. Hatta ona dinlendirici bir ses tonu ile rahatlatıcı bir şarkı ya da ninni söyleyerek gevşemesine yardımcı olun.
• Çocuk sizi anlayabilecek yaşta ise onunla konuşup bir anlaşma yapabilirsiniz. Anlaşma gereği, gün içerisinde davranışı sergilemediğinde ona küçük ödüller verin.

Hangi taktiği uyguluyor olursanız olun minik yavrunuz size ilk etapta direnecek hatta belki ilk zamanlarda davranışı şiddetlendirecektir. Burada önemli olan bebeğinizin zarar görmediğinden emin olmak koşulu ile uyguladığınız yöntem konusunda belli bir süre kararlı olmayı başarmaktır.

Saç Koparma Hastalığında Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?

Saç yolmak bebeklerde sık karşılaşılan bir davranış olup çoğu zaman endişe verecek bir durum teşkil etmez. Davranış tekrar ettiğinde bebeğinizin dikkatini başka yöne çekecek basit ama etkili yöntemleri sabırla ve kararlı bir şekilde uyguladığınız takdirde kısa bir süre sonra sönecek, ardından yok olacaktır.

Ancak nadiren de olsa bu sorun sizin profesyonel bir yardım almadan çözemeyeceğiniz boyuta ulaşır. Peki o boyutta olduğunuzu nasıl anlarsınız?

Aşağıda verilen saç koparma hastalığı belirtileri ile karşılaştığınızda uzman bir pedagogdan yardım almanız gerekebilir.

• Bebeğinizin yolduğu yerlerde açılmalar ve kellik oluyor, kelleşen bölgeler zamanla artıyorsa.
• Davranışı engellemeye çalıştığınızda çok sinirlenip elinde olmadan agresif davranışlar sergiliyorsa.
• Saç, kirpik ya da kaşlarını yoldukça canı acıyor ve çığlıklar atarak ağlıyorsa.
• Bir önceki maddenin aksine saçlarını yolup kopardıkça zevk alıyor, mutlu oluyorsa.
• Kopardığı saçları ağzına sokup çiğniyor, hatta yutuyorsa.
• Bu davranışla birlikte rutin yeme, uyku, oyun ve benzeri davranışlarda rahatsız edici olumsuz değişiklikler başladıysa.
• Eskisine nazaran genel bir huysuzluk, mutsuzluk hali görülüyorsa. 

Trikotillomani Tedavisi

Saç koparma hastalığı genellikle çocuk ilkokula başlayana kadar kendiliğinden geçer. Ebeveynler çocuklarına karşı doğru bir yaklaşım sergilediğinde sorun kısa sürede ve az hasarla atlatılır.

Süreç sizin kontrolünüzdeyken iyileşme göstermeyip, hatta aksine bebeğinize psikolojik ve fiziksel zarar vermeye başladığında hemen profesyonel bir destek almak gerekir.Tedavi sürecinde doktorunuz psikolojik destek, bilişsel davranışçı terapi, aile terapisi veya ilaç kullanmayı tavsiye edebilir.

Sorun Zamanında Çözülmediğinde;

• Kılların koparıldığı bölgede dermatolojik problemler ya da enfekte lezyonlar görülebilir.
• Açılan bölgede meydana gelen cilt problemleri öncekinden daha az saç çıkmasına ve kalıcı bir açıklığa sebep olabilir.
• Trikotillomani sonucu kopardığı saçları yiyen miniklerde bağırsak tıkanması ve karın ağrısı gibi sindirim sistemi problemleri görülebilir.
• Davranıştan kaynaklı suçluluk duygusu geliştirerek buna paralel olarak sürekli inkar etme gibi yanlış bir savunma mekanizması geliştirebilir.
• Davranış stres eğilimini artırır. İleriki zamanlarda çözemediği bir sorun ile karşılaştığında kendine zarar veren diğer davranışlara da eğilim gösterebilir. Bu da sosyal, mesleki ve aile yaşantısında sorunlara sebep olur.

Bebeğinizin bedenen, ruhen ve sosyal yönden sağlıklı bir gelişim göstermesi için karşılaştığı problemler en kısa sürede çözüme ulaştırılmalıdır. Aksi takdirde bu problemler çocuğun ileriki hayatına da taşınarak onu olumsuz etkileyebilir. Trikotillomani de bu sorunlardan biridir ve ne zaman ne yapacağınızı bilmek, sorunu kısa sürede ortadan kaldıracaktır.

Bebeklerde Saç Dökülmesi Nedenleri ve Tedavisi Konulu makalemizi okumak için aşağıdaki bağlantıya tıklayın!

Bebeklerde Saç Dökülmesi Nedenleri ve Tedavisi: https://www.bebek.com/bebeklerde-sac-dokulmesi-nedenleri-tedavisi/