Oyun, özellikle çocukluk döneminin önemli bir parçasıdır. Bir çocuğun dünyayı anlamlandırma biçimi, duygularını ifade etme yolu ve öğrenmenin en doğal aracıdır. Oyun, çoğu zaman “sadece eğlence” olarak görülse de aslında çocuk gelişiminin temel taşlarından biridir. Oyun; çocuklar için nefes almak kadar olmazsa olmaz, yeri doldurulamaz bir haktır. Oyun, çocuğun öğrenme ve iletişim biçimidir. Diğer bir deyişle, oyun çocuğun dilidir.
Çocuğun Oyun Oynama Hakkı Nedir?
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 31. maddesi, her çocuğun oyun oynama hakkına sahip olduğunu açıkça belirtir. Bu madde, çocukların dinlenme, boş zamanlarını değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence etkinliklerinde bulunma ve kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkını tanır. Çocuk haklarına dair sözleşme ile, oyunun bir ayrıcalık ya da lüks değil, evrensel bir çocuk hakkı olduğu vurgulanmaktadır.
Ne yazık ki, günümüzde çocuğun oyun hakkı korunmaya ihtiyaç duymaktadır. Çocuklar oyun alanlarını, sokaklarını ve bazen çocukluklarını dahi kaybetmektedir. Çocukların, sağlıklı birer yetişkin olabilmeleri için temel bir ihtiyaç olan oyunu desteklemek için, çocuklara birebir ya da uzaktan temas eden her yetişkinin üzerine düşen çeşitli sorumluluklar vardır.
Çocuğun Oyun Hakkını Desteklemede Yetişkinlerin Rolü
-
Güvenli ve Erişimli Alanlar Sağlamak:
Yetişkinler, çocukların hem ev içinde hem de dışarıda fiziksel ve psikolojik açıdan güvenli, temiz ve uygun şekilde denetimli oyun alanlarına sahip olmasını sağlamalıdır. Bu sorumluluk, mahallelerdeki parkların korunmasını, okullarda yeterli ve kesintisiz oyun zamanının tanınmasını içermektedir.
-
Oyunun Değerini Anlamak ve Savunmak:
Oyunun sadece bir eğlence aracı değil, aynı zamanda çocukların bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimi için hayati bir öğrenme aracı olduğu gerçeği tam olarak kabul edilmelidir. Bu farkındalıkla hareket ederek, çocuğun günlük rutinlerinde oyuna aktif olarak öncelik verilmelidir.
-
Bağımsız Oyunu Desteklemek:
Yetişkinler, çocukların kendi oyunlarını özgürce kurmalarına, kurallarını belirlemelerine ve karşılaştıkları sorunları kendilerinin çözmelerine imkân tanımalıdır. Bu tutum, sürekli yönlendirmeden ve aşırı müdahaleden kaçınarak çocuklara özerklik, problem çözme becerisi ve özgüvenlerini geliştirme fırsatı vermek demektir.
-
Kaliteli Zaman ve Varlık Sunmak:
Özellikle yoğun yetişkinler için, telefonlar ve diğer dikkat dağıtıcı unsurlar olmadan çocuklarla kaliteli, yapılandırılmamış oyun zamanı geçirmek kritik bir öneme sahiptir. Bu sorumluluk, sadece fiziken orada bulunmak değil, aynı zamanda çocuğun oyun dünyasına tam olarak odaklanarak ona değerli olduğunu hissettirmeyi gerektirir.
-
Çocuk Haklarının Savunucusu Olmak:
Toplumun bir üyesi olarak tüm yetişkinlerin, çocuğun başta oyun hakkı olmak üzere tüm haklarının toplum tarafından bilinmesi ve tanınması için sorumluluk alması gerekmektedir. Ayrıca, çocuk haklarını kısıtlayarak çocuk işçiliği gibi tehditlere karşı ise önlem alarak karşısında durmalıdır.
Çocuk Gelişiminde Oyunun Önemi
Oyun, sadece eğlenmekten ibaret değil; çocuğun zihnini, duygularını, sosyal ilişkilerini ve bedenini büyüten, en temel öğrenme alanıdır. Çocuklar, bu süreçte problem çözmekten iletişim kurmaya kadar hayatta ihtiyaç duyacakları ne varsa keyifli bir yolla öğrenirler. Bu yüzden oyun, sağlıklı ve potansiyelini tam olarak kullanabilen bir birey yetiştirmenin vazgeçilmez temelidir.
Oyunun çocuğa sağladığı en önemli faydalar şunlardır:
- Zihinsel Gelişim: Oyun, problem çözme ve farklı düşünme becerilerini geliştirir. Çocuklar, kule inşa ederken ya da hayali bir senaryo kurarken plan yapmayı ve soyut düşünmeyi öğrenir.
- Duygusal ve Sosyal Beceriler: Akranlarla oynanan oyunlar, empati kurmayı, sıra beklemeyi ve anlaşmazlıkları çözmeyi öğretir. Oyun, çocuğun yoğun duygularını güvenli bir ortamda ifade etmesini sağlar.
- Fiziksel Gelişim: Koşma, tırmanma gibi aktif oyunlar, kaba motor becerilerini güçlendirirken; küçük parçalarla oynamak el becerilerini ve ince motor becerilerini geliştirir.
- Dil ve İletişim Gelişimi: Evcilik, doktorculuk gibi rol yapma oyunları kelime dağarcığını hızla zenginleştirir. Farklı rollere bürünmek, çocukların kendilerini daha karmaşık ifadelerle anlatma ve dinleme becerilerini pratik ederek dil ve iletişim becerilerini geliştirme fırsatı sunar.
- Adaptasyon ve Uyum Yeteneği: Yapılandırılmamış serbest oyun, çocukların risk almasına ve beklenmedik durumlara karşı esnek çözümler bulmasına yardımcı olur.
İtalyan bilim insanı ve eğitimci Maria Montessori’nin de dediği gibi, “Oyun, çocuğun işidir.”
Oyun, sadece eğlence değil; öğrenmenin, dünyayı keşfetmenin ve kendini ifade etmenin en doğal ve en güçlü yoludur. Her çocuk, oyun oynayarak büyümeyi, dünyayı oyunla anlamlandırmayı ve kendi yeteneklerini oyunla keşfetmeyi hak eder.
Oyun hakları günü özelinde hazırladığımız yazdırılabilir aktivite kitapçığını indirmek için BURAYA tıklayın!
Sevgiler,
